آنیل کردن یا بازپخت (Annealing)

آنیل کردن یا بازپخت
آنیل کردن یکی از فرآیندهای عملیات حرارتی است که ساختار داخلی ماده را تغییر می‌دهد تا خواص مکانیکی یا الکتریکی آن را تغییر دهد.

آنیل کردن یا بازپخت یکی از مهم‌ترین عملیات حرارتی در صنعت فلزی و مهندسی مواد است که به منظور تغییر ساختار داخلی مواد فلزی و بهبود خواص آنها انجام می‌شود. این فرآیند با کنترل دقیق دما و زمان، مواد را به حالت ترمودینامیکی پایداری می‌برد و خصوصیات مکانیکی و فیزیکی آنها را بهبود می‌بخشد. این فرایند شامل گرم کردن ماده تا دمایی مناسب، نگه‌داری در آن دما در زمان مشخص و کافی و سپس سرد کردن آن با سـرعت مناسـب تـا دمای محیط می‌باشد. کلمه آنیل (بازپخت) مفهوم گسترده‌ای داشته و هم در بخش فلزات و آلیاژهای آهنی و هم غیر آهنی کـاربرد دارد.

این عملیات عموما برای نرم کردن مواد فلزی انجام می‌شود و در نتیجه آن خواصی مانند قابلیت ماشین‌کاری، خواص الکتریکـی، قابلیـت کار سرد و پایداری ابعاد آن و ساختار آلیاژ تغییر قابل توجه‌ای می‌کند.

آنیل کردن انواع مختلفی داشته که هدف و نتیجه آن‌ها متفاوت است. هرگاه عنوان خاصی برای آن ذکر نشود، منظور آنیل کامل اسـت کـه در آن آلیاژ آهنی تا بالاتر از دمای استحاله گرم شده و سپس به آرامی در داخل کوره سرد شده و کاملا نرم می‌شود. سیکل ایـن عملیـات با توجه به ترکیب و مشخصات آلیاژ متفاوت بوده و برای هر فولاد سیکل مشخصی وجود دارد.

اصول آنیل کردن

آنیل کردن عملیاتی است که در آن مواد فلزی به دماهای بالاتری افزایش می‌یابند و سپس به‌طور کند و کنترل شده خنک می‌شوند. این فرآیند موجب تخلخل داخلی و کریستالیته یکنواخت‌تر مواد می‌شود و از تنش‌ها و ترک‌های داخلی آنها کاسته می‌شود.

انواع آنیل کردن

آنیل کردن رخت‌آهنی (Full Annealing): در این نوع، مواد به دمای بالا می‌رسند و به‌طور کند خنک می‌شوند. این فرآیند باعث کاهش سختی و افزایش ترک‌زنی مواد می‌شود.

آنیل کردن تلفیقی (Isothermal Annealing): مواد به دمای مشخصی رسیده و در همان دما به‌طور یکنواخت خنک می‌شوند. این فرآیند بهبودی در خواص مواد به‌ویژه در ترک‌زنی ایجاد می‌کند.

آنیل کردن معکوس (Recrystallization Annealing): در این نوع، مواد به دماهای بالا می‌رسند تا کریستال‌های جدیدی تشکیل شوند و تنش‌ها از بین بروند.

کاربردهای آنیل کردن

صنعت فولاد: آنیل کردن در تولید و پردازش فولاد‌ها به منظور بهبود خواص مکانیکی، کاهش تنش‌ها و ترک‌های داخلی و افزایش قابلیت پذیرش تغییرات مکانیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

صنایع مهندسی مواد: در تولید قطعات فلزی پیچیده و دقیق، آنیل کردن بازپخت به منظور کاهش تنش‌ها و ترک‌ها و بهبود خواص مکانیکی مواد مورد استفاده قرار می‌گیرد.