
آنیل کردن یا بازپخت یکی از مهمترین عملیات حرارتی در صنعت فلزی و مهندسی مواد است که به منظور تغییر ساختار داخلی مواد فلزی و بهبود خواص آنها انجام میشود. این فرآیند با کنترل دقیق دما و زمان، مواد را به حالت ترمودینامیکی پایداری میبرد و خصوصیات مکانیکی و فیزیکی آنها را بهبود میبخشد. این فرایند شامل گرم کردن ماده تا دمایی مناسب، نگهداری در آن دما در زمان مشخص و کافی و سپس سرد کردن آن با سـرعت مناسـب تـا دمای محیط میباشد. کلمه آنیل (بازپخت) مفهوم گستردهای داشته و هم در بخش فلزات و آلیاژهای آهنی و هم غیر آهنی کـاربرد دارد.
این عملیات عموما برای نرم کردن مواد فلزی انجام میشود و در نتیجه آن خواصی مانند قابلیت ماشینکاری، خواص الکتریکـی، قابلیـت کار سرد و پایداری ابعاد آن و ساختار آلیاژ تغییر قابل توجهای میکند.
آنیل کردن انواع مختلفی داشته که هدف و نتیجه آنها متفاوت است. هرگاه عنوان خاصی برای آن ذکر نشود، منظور آنیل کامل اسـت کـه در آن آلیاژ آهنی تا بالاتر از دمای استحاله گرم شده و سپس به آرامی در داخل کوره سرد شده و کاملا نرم میشود. سیکل ایـن عملیـات با توجه به ترکیب و مشخصات آلیاژ متفاوت بوده و برای هر فولاد سیکل مشخصی وجود دارد.
اصول آنیل کردن
آنیل کردن عملیاتی است که در آن مواد فلزی به دماهای بالاتری افزایش مییابند و سپس بهطور کند و کنترل شده خنک میشوند. این فرآیند موجب تخلخل داخلی و کریستالیته یکنواختتر مواد میشود و از تنشها و ترکهای داخلی آنها کاسته میشود.
انواع آنیل کردن
آنیل کردن رختآهنی (Full Annealing): در این نوع، مواد به دمای بالا میرسند و بهطور کند خنک میشوند. این فرآیند باعث کاهش سختی و افزایش ترکزنی مواد میشود.
آنیل کردن تلفیقی (Isothermal Annealing): مواد به دمای مشخصی رسیده و در همان دما بهطور یکنواخت خنک میشوند. این فرآیند بهبودی در خواص مواد بهویژه در ترکزنی ایجاد میکند.
آنیل کردن معکوس (Recrystallization Annealing): در این نوع، مواد به دماهای بالا میرسند تا کریستالهای جدیدی تشکیل شوند و تنشها از بین بروند.
کاربردهای آنیل کردن
صنعت فولاد: آنیل کردن در تولید و پردازش فولادها به منظور بهبود خواص مکانیکی، کاهش تنشها و ترکهای داخلی و افزایش قابلیت پذیرش تغییرات مکانیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
صنایع مهندسی مواد: در تولید قطعات فلزی پیچیده و دقیق، آنیل کردن بازپخت به منظور کاهش تنشها و ترکها و بهبود خواص مکانیکی مواد مورد استفاده قرار میگیرد.