کوئنچینگ یا آب‌دهی به فرایند سرد کردن سریع قطعه مورد نظر از دمای خاص پروسه عملیات حرارتـی گوینـد کـه در مورد فولاد یا آلیاژ آهنی به سرد کردن از دمای آستنیتی، کوئنچینگ یا آب‌دهی می‌گویند. کوئنچینگ یا آب‌دهی یکی از مراحل حیاتی در فرآیند حرارتی مواد فلزی است که به منظور تغییر سریع و یکنواخت ساختار مواد پس از تصلب انجام می‌شود. در این فرآیند، مواد فلزی از دمای بالا به دمای پایینی به سرعت خنک می‌شوند.
کوئنچینگ پس از مرحله گرم کردن انجام شده و در آن قطعه مورد نظر را پس از اینکه در دما و زمان معین حرارت دیده شـد، ناگهـان بـه محیط خنک‌کننده وارد می‌کنند.
محیط‌های کوئنچ کردن (آب‌دهی) می‌تواند روغن، آب، هوا، محلول‌های پلیمری، محلول‌های نمکی و گاز باشد. انتخاب هـر کـدام از این محیط‌ها به سختی‌پذیری و وزن قطعات بستگی دارد.
قدرت سردکنندگی این محیط‌ها بسیار متغیر است و برای جلوگیری از به وجود آمدن عیوب ناشی از عملیات حرارتـی نظیـر تغییـر شـکل، تاب برداشتن و ترک، می‌بایست از محیط‌هایی که قدرت سردکنندگی اضافی ندارند، استفاده شود.
انواع مختلف عملیات کوئنچینگ (آب‌دهی) عبارت‌اند از:
۱- کوئنچ مستقیم
۲- کوئنچ منقطع
۳- کوئنچ انتخابی
۴- کوئنچ کنترل شده
فرآیند کوئنچینگ
کوئنچینگ یک فرآیند سریع و تنشی است که به منظور تثبیت ساختار مواد فلزی پس از تصلب انجام می‌شود. در این فرآیند، مواد از دمای بالا به دمای ترکیب معینی خنک می‌شوند. این سرعت خنک شدن باعث تشکیل ساختاری تنشی و سخت شده در مواد می‌شود.
مکانیزم‌های کوئنچینگ
کوئنچینگ باعث تشکیل ساختاری تنشی در مواد می‌شود که اغلب شامل مارتنزیت و باقیمانده آستنیت است. این تغییرات ساختاری باعث افزایش سختی و همچنین تغییرات در خصوصیات مکانیکی مواد می‌شود.
اهمیت کوئنچینگ
افزایش سختی: کوئنچینگ مواد فلزی را به ساختار سخت‌تری تبدیل می‌کند، که برای استفاده در قطعات با مقاومت بالا بسیار مفید است.
کنترل ساختار: این فرآیند به‌عنوان یکی از روش‌های کنترل ساختار مواد در تولید صنعتی و مهندسی مواد اهمیت دارد.
کاربردهای صنایع مختلف: کوئنچینگ در تولید قطعات اتومبیل، ابزارهای برش، ابزارهای صنعتی و قطعات مکانیکی گسترده استفاده می‌شود.